Gwałtownej burzy nie trzeba sobie długo wyobrażać – wystarczy jedno uderzenie pioruna, a w instalacji elektrycznej potrafi pojawić się nagły skok napięcia, który w ułamku sekundy „usmaży” nawet nowiutki komputer PC, telewizor 4K czy router światłowodowy. Wokół tematu krąży jednak sporo mitów; dziś więc rozdzielimy fakty i mity, podpowiemy, kiedy warto odłączyć urządzenia z gniazdek, a kiedy lepiej zaufać profesjonalnym zabezpieczeniom Armac-Energy. Tworzymy dobrą energię – i pokażemy, jak wykorzystać ją do ochrony Twojej elektroniki podczas burzy.
Dlaczego burze i pioruny zagrażają komputerom i innym sprzętom elektrycznym?
W sezonie od kwietnia do września polską sieć energetyczną raz po raz testuje matka natura. Każda burza to potencjalne wyładowanie atmosferyczne, a każde takie uderzenie pioruna niesie energię liczoną w setkach milionów woltów. Skoki napięcia w sieci – znane też jako przepięcia w sieci energetycznej – szczególnie mocno atakują sprzęt elektroniczny: komputery, konsole, głośniki i wzmacniacze kina domowego, telewizory, serwery, a nawet inteligentne AGD. Te urządzenia pracują na wrażliwej elektronice, której miniaturowe ścieżki mogą się przepalić już od kilkuset dodatkowych woltów.
W jaki sposób dochodzi do uszkodzenia urządzeń elektrycznych po uderzeniu pioruna?
Burza powstaje, gdy w chmurach gromadzi się ładunek dodatni i ujemny; w pewnym momencie różnica potencjałów jest tak duża, że następuje wyładowanie – piorun. Jeżeli piorun uderzy bezpośrednio w linię przesyłową albo stację transformatorową, nadmiarowa energia „rozlewa się” po sieci. Choć energetycy stosują odgromowy osprzęt zabezpieczający linie, ekstremalnie silne uderzenie pioruna w budynek lub słup może wywołać skoki napięcia sięgające kilku kilowoltów na domowym liczniku. Wtedy przez przewody i gniazdko płynie nadmiarowy prąd, który odprowadza prąd najsłabszą drogą – najczęściej prosto do delikatnych sekcji zasilania płyt głównych, dysków SSD czy wzmacniaczy audio, powodując nieodwracalne uszkodzenia sprzętu.
Urządzenia elektryczne i elektronika szczególnie podatna na przepięcia i przeciążenia sieci
- Komputer PC i laptopy (włączony komputer to otwarta brama dla przepięcia).
- Router, smart-TV, sprzęt RTV i kina domowego.
- Serwery, NAS-y i urządzenia sterujące ogrzewaniem lub pompami.
- Nowoczesne AGD: lodówki, kuchnie indukcyjne, pralki.
- Instrumenty elektroniczne czy wzmacniacze sceniczne, wyposażony w anteny zewnętrzne sprzęt telemetryczny albo antena satelitarna.
Każde z nich jest nie tylko cenne, ale często podłączone do sieci przez całą dobę, więc ryzyko uszkodzenia rośnie wraz z każdym kolejnym wyładowaniem.
Czy i kiedy należy odłączać komputer oraz sprzęt RTV i AGD podczas burzy?
Najprostsza ochrona to fizyczne odłączenie urządzeń od prądu. Jeżeli masz chwilę, by wyłączyć system, wyjmij wtyczkę i odepnij także kabel antenowy lub sieciowy – ryzyko spada niemal do zera. Takie odłączenie urządzeń jest jednak kłopotliwe: powoduje przerwę w pracy komputerów i serwerów, zatrzymuje rejestratory monitoringu czy odbiór telewizji, a w firmie generuje dodatkowe koszty. Dlatego coraz częściej zamiast odłączyć elektronikę podczas burzy, wolimy ją profesjonalnie zabezpieczyć.
Jak inaczej chronić komputer podczas burzy?
Do wyboru są dwa główne filary:
- Listwa przeciwprzepięciowa z warystorami i bezpiecznikami błyskawicznie „ścina” szczyt napięcia.
- Zasilacze awaryjne UPS z funkcją stabilizacji napięcia podtrzymują podaż prądu imitując zasilanie sieciowe, gdy prądu podczas burzy zabraknie lub napięcie gwałtownie spadnie.
Połączenie obu rozwiązań to mur trudny do sforsowania nawet dla potężnego pioruna.
Listwa antyprzepięciowa - do czego służy, czy skutecznie chroni i jak wybrać właściwą?
Listwa przeciwprzepięciowa działa jak tłumik: gdy wykryje nagły skok, wbudowany bezpiecznik lub warystor natychmiast zamyka obwód i kieruje nadmiar do ziemi. Kluczowe parametry to:
- Czas reakcji (im krótszy, tym lepiej – optymalnie poniżej 25 ns).
- Maksymalne obciążenie (musi być wyższe niż suma mocy, jaką zasila listwa).
- Liczba i rodzaj gniazd (typu polskiego, francuskiego/french lub IEC: C19/20 oraz C13/14).
Na przykład kompatybilna z szafami RACK 19” seria Armac M6 wyposażona jest w szybkie i skuteczne bezpieczniki, obudowę trudnopalną – idealną do domowego studia i szaf serwerowych – i pozwala na podłączenie urządzeń o łącznej mocy do 2300 W. Pamiętaj: listwa chroni przed przepięciem, lecz nie podtrzyma pracy, gdy instalacja całkiem straci prąd.
Zastosowanie zasilaczy awaryjnych UPS w ochronie sprzętu elektronicznego
Zasilacz awaryjny (UPS) nie tylko filtruje przepięcia w sieci, ale – dzięki wbudowanym akumulatorom AGM VRLA – podtrzymuje pracę, gdy linia padnie. W trybie line-interactive dołączony AVR natychmiast stabilizuje drobne wahania, natomiast modele on-line podwójnie konwertują energię, dając idealną sinusoidę i zerowy czas przełączenia. W ofercie Armac znajdziesz kompaktowy Home Line-In 1000 VA dla biura i profesjonalne on-line-owe modele RACK 1–3 kVA dla serwerowni. Dzięki UPS-owi masz czas, by bez paniki zapisać projekt, zamknąć aplikacje i bezpiecznie wyładować kondensatory zasilacza komputerowego. Jedno urządzenie – ogromne zmniejszenie ryzyko uszkodzenia danych i hardware’u.
Sezon burzowy w Polsce - czyli kiedy należy najbardziej uważać?
Statystyki IMGW pokazują, że najwięcej wyładowań obejmuje Polskę od początku kwietnia do końca września. Wysoka temperatura przeciąża sieć elektryczną, bo klimatyzatory i chłodziarki pracują pełną mocą, a to sprzyja kolejnym przepięciom w sieci. Właśnie wtedy warto mieć pod ręką listwę z szybkim i skutecznym bezpiecznikiem oraz zasilaczem UPS, który zasila krytyczne serwery, pecety i kamery monitoringu.
Czy odpowiedni sprzęt zawsze uchroni Twój sprzęt przed burzą?
Niestety – nie. To zawsze gra prawdopodobieństwa. Bywa, że potężne wyładowanie przebije się przez wszystkie bariery, a czasem nawet podczas wielkiej burzy nic się nie stanie urządzeniom, mimo że były podłączone do prądu. Jednak każda kolejna warstwa zabezpieczeń – listwa, UPS, dobry piorunochron odgromowy – drastycznie redukuje zagrożenie i minimalizuje skutkami burzy. Koszt ochrony jest mikroskopijny w porównaniu z rachunkiem za naprawę czy wymianę floty laptopów, serwera lub kina domowego. Dlatego – czy to w domu, czy w SME – zabezpieczyć sprzęt zawsze warto, zwłaszcza że Armac-Energy robi to za Ciebie prosto, skutecznie i w przystępnej cenie.
NAJCZĘŚCIEJ ZADAWANE PYTANIA:
Q: Czy powinno się wyłączać urządzenia elektroniczne podczas burzy?
A: Tak, wyłączanie urządzeń elektronicznych w czasie burzy to dobry sposób, aby ochronić je przed uszkodzeniem. Piorun może uderzyć bezpośrednio w budynek i spowodować przepięcie, które zniszczy nasz sprzęt.
Q: Czy odłączenie urządzeń od prądu podczas burzy jest konieczne?
A: Zdecydowanie tak! Odłączanie elektroniki podczas burzy to najskuteczniejszy sposób na zabezpieczenie sprzętu przed przepięciami związanymi z wyładowaniami atmosferycznymi.
Q: Czy włączony komputer jest bezpieczny w trakcie burzy?
A: Niestety, włączony komputer podczas burzy to ryzyko, którego lepiej unikać. W przypadku burzy lepiej odłączyć go od sieci elektrycznej, aby uniknąć uszkodzenia przez przepięcie.
Q: Czy telewizor należy odłączyć podczas burzy?
A: Tak, telewizor również warto odłączyć od zasilania w czasie burzy. To zabezpieczy go przed ewentualnymi skokami napięcia, które mogą go uszkodzić.
Q: Czy instalacja piorunochronna chroni moje urządzenia elektroniczne?
A: Instalacja piorunochronna chroni budynek przed bezpośrednim uderzeniem pioruna, ale nie zabezpiecza sprzętu przed przepięciami w sieci energetycznej. Dlatego warto odłączyć urządzenia od prądu podczas burzy.
Q: Czy to prawda, że w czas burzy lepiej nie używać telefonu komórkowego?
A: To jeden z mitów! Telefon komórkowy jest bezpieczny do używania w trakcie burzy, o ile nie jest podłączony do ładowania.
Q: Czy dostawa energii elektrycznej może być przerwana podczas burzy?
A: Tak, burza a urządzenia elektryczne to często niezbyt udana kombinacja. Piorun może uszkodzić linie energetyczne, co prowadzi do przerw w dostawie prądu.
Q: Jakie są fakty i mity związane z burzą a urządzenia elektryczne?
A: Fakty: Odłączamy urządzenia od prądu; instalacja piorunochronna nie chroni sprzętu elektronicznego. Mity: Telefon komórkowy nie jest bezpieczny podczas burzy.
Q: Czy piorun może uszkodzić komputer, jeśli ten nie jest bezpośrednio podłączony do prądu?
A: Jeśli komputer jest odłączony, ryzyko uszkodzenia jest znacznie mniejsze. Jednakże pośrednie przepięcia przez sieć internetową mogą nadal stanowić zagrożenie, dlatego warto używać ochronników przeciwprzepięciowych.
